Podział majątku po rozwodzie – jak podzielić nieruchomość?

Rozwód jest jednym z najważniejszych zdarzeń, które dzieją się w życiu wielu osób. Rozwód powoduje liczne emocje, które wiążą się nie tylko z relacją z byłym małżonkiem, ale także dotyczą zgromadzonego w czasie trwania małżeństwa majątku. Jednym z najistotniejszych, o ile nie najistotniejszym, składnikiem majątku są nieruchomości, np. mieszkanie, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, działka, dom z działką. Są to składniki majątku o znacznej wartości i ich podział po rozwodzie budzi liczne wątpliwości. Warto zadać sobie pytanie jak podzielić nieruchomość po rozwodzie?

Jakie konsekwencje wywołuje rozwód?

Rozwód powoduje, że małżeństwo ustaje. Z dniem uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód ustaje dotychczasowy ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej i będą miały zastosowanie przepisy o współwłasności ustawowej. Zatem w chwili ustania małżeństwa majątek dotychczas objęty wspólnością ustawową przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Prawomocny wyrok rozwodowy stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej współwłasności w częściach ułamkowych.

Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania

W wyroku rozwodowym sąd obowiązkowo orzeka o sposobie korzystania z mieszkania, jeżeli byli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie. Tytuł prawny do nieruchomości w tym przypadku nie ma znaczenia, zatem o sposobie korzystania z nieruchomości sąd może orzec w odniesieniu do mieszkania będącego własnością obydwojga małżonków, jak również kiedy właścicielem jest jeden z małżonków, właścicielem mogą być też osoby trzecie (np. rodzice jednego z byłych małżonków). Dotyczy to także umowy najmu mieszkania, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, służebności osobistej, a nawet mieszkań zajmowanych bez tytułu prawnego.

Jeżeli jednak prawo do mieszkania przysługuje jednemu z małżonków, to drugi z małżonków jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Decydujące znaczenie ma tutaj stan faktyczny danej sytuacji. Sposób korzystania ze wspólnego mieszkania jest ustalany na czas faktycznego wspólnego zamieszkiwania w nieruchomości.

Jak przeprowadzić podział majątku?

Podział majątku może być przeprowadzony w ramach postępowania o rozwód, o ile nie będzie powodował nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Jeżeli w wyroku rozwodowym nie został dokonany podział majątku, to każdy z małżonków może wystąpić o podział majątku.

Podział majątku po rozwodzie, w tym podział nieruchomości, może odbyć się między małżonkami na dwa sposoby:

1. porozumienie stron – byli małżonkowie wspólnie ustalają jak zamierzają podzielić się majątkiem i ta czynność jest wykonywana u notariusza,
2. rozstrzygnięcie przez sąd – zachodzi w sytuacji braku porozumienia między byłymi małżonkami.

Podział nieruchomości po rozwodzie

Przy podziale nieruchomości między byłymi małżonkami sąd może zdecydować:

1. o sprzedaży nieruchomości i podziale uzyskanych ze sprzedaży środków między byłymi małżonkami – to rozwiązanie jest ostatecznością i zachodzi w sytuacji, kiedy nie ma żadnego porozumieniami między małżonkami, dodatkowo zaznaczam, że taka sprzedaż odbędzie się na warunkach sprzedaży komorniczej, a nie sprzedaż swobodnie przez małżonków,
2. o przekazaniu nieruchomości jednemu z małżonków z jednoczesnym zobowiązaniem spłaty drugiego małżonka – to rozwiązanie wymaga zgody obu małżonków,
3. o podziale fizycznym nieruchomości na dwie odrębne nieruchomości – to rozwiązanie jest stosowane najrzadziej choćby z uwagi na fakt, że zwykle trudno jest w ramach jednego mieszkania wyodrębnić dodatkowy lokal mieszkalny. Osobną kwestią jest fizyczny podział domu na dwa mniejsze lokale mieszkalne – w tym zakresie istotne znaczenie mają przepisy zagospodarowania przestrzennego.

Podział nieruchomości obciążonej hipoteką

Podział nieruchomości obciążonej kredytem hipotecznym nie kończy się w chwili wydania postanowienia sądu o podziale majątku. Byli małżonkowie nadal są związani umową kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup nieruchomości i solidarnie powinni spłacać raty kredytu.

Sytuacja z kredytem hipotecznym może być jednak rozwiązana na kilka sposobów:

1. jeżeli byli małżonkowie decydują się sprzedać nieruchomość, to wówczas środki uzyskane ze sprzedaży zostają przeznaczone na spłatę kredytu,
2. jeżeli jeden z małżonków przejmuje na własność nieruchomość z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka, to wówczas bank musi wyrazić zgodę na przejęcie kredytu przez jednego z małżonków.

Podsumowując, rozwód nie kończy spraw majątkowych małżeńskich. Niejednokrotnie sprawy o podział majątku trwają latami. Warto jednak spróbować porozumieć się z byłym małżonkiem, by sprawę zakończyć we względnie pokojowej atmosferze. W tym celu warto skorzystać z usług profesjonalnego prawnika, który profesjonalnie wesprze w prowadzeniu sprawy.