Zmiany w fundacji rodzinnej: projekt nowych przepisów dla fundacji rodzinnych – co może się zmienić w 2026 roku?

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt ustawy wprowadzającej istotne zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych. Planowane regulacje mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku i znacząco ograniczyć możliwości optymalizacji podatkowej. Sprawdź, jakie zmiany są proponowane i jak mogą wpłynąć na funkcjonowanie fundacji rodzinnych.

Dlaczego Ministerstwo Finansów planuje zmiany w opodatkowaniu fundacji rodzinnych?

Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu projektu wskazuje na zidentyfikowane przypadki wykorzystywania fundacji rodzinnych niezgodnie z ich pierwotnym celem. Zmiany te wynikają z potrzeby uszczelnienia systemu podatkowego oraz przeciwdziałania agresywnej optymalizacji podatkowej.

Według autorów projektu niektóre fundacje rodzinne są wykorzystywane wyłącznie do celów podatkowych zamiast służyć międzypokoleniowej sukcesji majątkowej. Projektodawcy zwracają uwagę na takie praktyki jak sztuczny obieg środków między fundacją a fundatorami, wnoszenie majątku wyłącznie w celu jego szybkiego zbycia z korzyścią podatkową oraz prowadzenie działalności wykraczającej poza dozwolony zakres poprzez podmioty transparentne podatkowo. W tym kontekście podkreśla się konieczność zmian w przepisach podatkowych, a Minister Finansów aktywnie inicjuje nowe regulacje mające na celu ograniczenie takich działań.

Projektowane regulacje mają na celu przeciwdziałanie nadużyciom, w szczególności wnoszeniu majątku do fundacji wyłącznie w celu szybkiego zbycia (celu przeciwdziałanie wnoszeniu), oraz są elementem szerszego systemu podatkowego i działań na rzecz jego uszczelnienia.

Kluczowe zmiany proponowane w projekcie ustawy

1. Proponowany 36-miesięczny okres utrzymania majątku

Projekt przewiduje wprowadzenie zasady, według której fundacja rodzinna straciłaby zwolnienie z podatku CIT przy zbyciu majątku, jeśli nastąpiłoby ono przed upływem 36 miesięcy od wniesienia. Regulacja miałaby dotyczyć wszystkich składników majątku wniesionego lub przekazanego nieodpłatnie do fundacji rodzinnej lub nabytego przez fundację od podmiotu powiązanego. Projektowany przepis przejściowy przewiduje, że ograniczenie objęłoby również majątek wniesiony po 31 sierpnia 2025 roku.

Praktyczne znaczenie tej zmiany polegałoby na tym, że fundacje rodzinne musiałyby utrzymywać wniesiony majątek przez minimum trzy lata, aby zachować preferencje podatkowe. Tego rodzaju rozwiązanie miałoby na celu odroczenia opodatkowania i przeciwdziałanie szybkiemu zbyciu przekazanych fundacji rodzinnej aktywów. Wprowadzenie czasowego wyłączenia ze zwolnienia podatkowego przychodów dotyczy także sytuacji, gdy majątek jest przekazywany na rzecz beneficjenta przed upływem określonego czasu wypłaty świadczenia. Wcześniejsze zbycie oznaczałoby opodatkowanie przychodów stawką dziewiętnastu procent podatku CIT.

Zwolnienia podatkowego oraz wyłączenia są stosowane na zasadach określonych w projekcie ustawy.

2. Planowane ograniczenia w opodatkowaniu najmu nieruchomości

Projekt proponuje doprecyzowanie zasad opodatkowania przychodów z najmu nieruchomości przez fundacje rodzinne. Według planowanych regulacji zwolnienie z podatku CIT miałoby obejmować wyłącznie najem o charakterze stricte mieszkaniowym, czyli sytuacje gdy fundacja wynajmuje nieruchomości osobom fizycznym na ich własne potrzeby mieszkaniowe.

Projektowane przepisy wykluczałyby ze zwolnienia takie formy wykorzystania nieruchomości jak najem krótkoterminowy, świadczenie usług zakwaterowania klasyfikowanych w dziale 55 PKWiU oraz wynajem na cele działalności gospodarczej lub komercyjnej. Oznacza to, że przychody z najmu krótkoterminowego nie będą zwolnione z podatku CIT, a fundacje rodzinne będą zobowiązane do zapłaty podatków od tego rodzaju przychodów. Zmiana ta ma na celu precyzyjne określenie zakresu zwolnienia podatkowego przychodów z najmu oraz ograniczenie nadużyć w zakresie podatkowego przychodów fundacji rodzinnych. Ciężar dowodu dotyczący mieszkaniowego charakteru najmu spoczywałby na fundacji rodzinnej.

3. Proponowane ograniczenia dotyczące podmiotów transparentnych podatkowo

Projekt przewiduje wyłączenie ze zwolnienia z podatku CIT przychodów fundacji rodzinnych z udziału w podmiotach transparentnych podatkowo, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub korzystają z pełnego zwolnienia z takiego podatku od całości swoich dochodów. Dotyczy to także sytuacji, gdy fundacja rodzinna posiada tytułu udziału w zagranicznej spółce transparentnej podatkowo lub tytułu udziału w kontrolowanej jednostce zagranicznej. Regulacja miałaby przeciwdziałać obchodzeniu ograniczeń działalności fundacji rodzinnej poprzez wykorzystywanie zagranicznych spółek transparentnych, takich jak amerykańskie spółki LLC czy luksemburskie spółki SCS. Projekt przewiduje również doprecyzowania zasad opodatkowaniem z tytułu udziału w takich podmiotach, aby objęcie fundacji rodzinnej opodatkowaniem było jasne i skuteczne.

Projektodawcy przewidują jednak wyjątek od tej zasady w przypadkach, gdy podmioty transparentne prowadziłyby działalność o charakterze pasywnym, zbliżonym do funkcji samej fundacji rodzinnej. Przychody z takich struktur mogą być opodatkowane w Polsce, jeśli nie spełniają warunków zwolnienia.

4. Planowane włączenie fundacji w reżimy podatkowe CFC i exit tax

Projekt proponuje objęcie fundacji rodzinnych przepisami o zagranicznych jednostkach kontrolowanych oraz przepisami o opodatkowaniu dochodów z niezrealizowanych zysków. Pierwsza regulacja miałaby zapobiegać wykorzystywaniu fundacji rodzinnych jako zasłony dla podmiotów unikających stosowania przepisów o opodatkowaniu dochodów zagranicznych jednostek kontrolowanych. Projektowane zmiany mają na celu ujednolicenie zasad opodatkowaniu fundacji rodzinnej i podatników będących osobami prawnymi oraz osobami fizycznymi.

Druga regulacja miałaby na celu opodatkowanie wartości ekonomicznej zysków kapitałowych przy zmianie jurysdykcji podatkowej. Opodatkowaniem objęte będą także przychody z tytułu zmiany rezydencji podatkowej fundacji rodzinnej.

5. Proponowane rozszerzenie katalogu ukrytych zysków

Projekt przewiduje dodanie do katalogu ukrytych zysków fundacji rodzinnej wartości umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne należności z tytułu pożyczek udzielonych przez fundację rodzinną beneficjentom, fundatorom lub osobom fizycznym będącym podmiotami powiązanymi. Zmiana miałaby charakter uszczelniający względem obecnego katalogu. Jest to rozwiązanie mające na celu uszczelnienie przepisów oraz wprowadzenie wyłączenia ze zwolnienia podatkowego w określonych przypadkach.

Dodatkowo, beneficjenci fundacji rodzinnej nie będą zobowiązani do zapłaty daniny solidarnościowej od środków otrzymanych z fundacji.

Podsumowując, zmiany w katalogu ukrytych zysków mają na celu zapewnienie skuteczniejszego zwolnienia podatkowego i ograniczenie nadużyć.

Szacowane skutki finansowe projektowanych zmian

Ministerstwo Finansów szacuje, że proponowane rozwiązania przyniosą dodatkowe wpływy budżetowe w wysokości około 2,2 miliarda złotych w okresie dziesięciu lat od wejścia w życie przepisów. Dodatkowe dochody miałyby trafić zarówno do budżetu państwa, jak i do jednostek samorządu terytorialnego, przy czym wpływ na dochody JST jest planowany dopiero od 2028 roku. Projektem zajmuje się Ministerstwo Finansów we współpracy z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za rozwój gospodarki.

Projektodawcy wskazują, że proponowane zmiany będą miały negatywny wpływ na fundacje rodzinne z uwagi na wprowadzane ograniczenia dotyczące zwolnienia od podatku, ale jednocześnie pozytywny ze względu na ograniczenie wątpliwości interpretacyjnych związanych ze stosowaniem przepisów.

Co warto wiedzieć w kontekście planowanych zmian?

Obecny status projektu

Projekt znajduje się w fazie konsultacji publicznych, które według planów miałyby zostać przeprowadzone w trzecim kwartale 2025 roku. Planowany termin konsultacji wynosi czternaście dni. Ostateczny kształt przepisów może ulec zmianie w trakcie procesu legislacyjnego.

Kluczowe daty w projekcie

Projekt przewiduje, że ustawa weszłaby w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku. Przepis przejściowy miałby zastosowanie już do mienia wniesionego po 31 sierpnia 2025 roku, co oznacza, że niektóre skutki projektowanych regulacji mogłyby wystąpić jeszcze przed ich formalnym wejściem w życie.

Potencjalny wpływ na sektor fundacji rodzinnych

Projektowane zmiany miałyby wpływ na około cztery tysiące fundacji rodzinnych funkcjonujących w Polsce. Zmiany te będą miały również istotny wpływ na zarządzanie fundacji rodzinnej aktywów oraz strategię inwestycyjną tych podmiotów. Zmiany wymagałyby od fundacji bardziej konserwatywnego podejścia do zarządzania majątkiem oraz długoterminowego planowania strategii inwestycyjnych.

Rekomendacje dla podmiotów zainteresowanych

Analiza obecnej sytuacji

Podmioty posiadające fundacje rodzinne lub rozważające ich utworzenie powinny przeanalizować, w jakim stopniu projektowane zmiany mogłyby wpłynąć na ich dotychczasową strategię. Każdy podatnik powinien zweryfikować, czy projektowane zmiany wpłyną na jego obowiązki podatkowe związane z fundacją rodzinną. Warto zweryfikować strukturę majątku fundacji, sposób wykorzystywania nieruchomości oraz ewentualne udziały w podmiotach transparentnych podatkowo.

Monitorowanie procesu legislacyjnego

Wobec tego, że projekt znajduje się w fazie konsultacji, warto śledzić jego dalsze losy i ewentualne modyfikacje wprowadzane w trakcie prac parlamentarnych. Ostateczny kształt przepisów może różnić się od obecnie proponowanego.

Konsultacje z ekspertami

Ze względu na złożoność projektowanych regulacji oraz ich potencjalny wpływ na funkcjonowanie fundacji rodzinnych, warto rozważyć konsultacje z ekspertami prawa podatkowego w celu oceny konkretnych skutków dla danej fundacji.

Podsumowanie

Projekt Ministerstwa Finansów zakłada wprowadzenie znaczących ograniczeń w funkcjonowaniu fundacji rodzinnych, mających na celu ograniczenie wykorzystywania tych podmiotów do celów optymalizacji podatkowej. Proponowane rozwiązanie ma na celu ochronę interesów publicznych i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnych. Proponowane zmiany wymagają od fundacji długoterminowego planowania oraz bardziej konserwatywnego podejścia do zarządzania majątkiem. Ostateczny kształt przepisów będzie znany po zakończeniu procesu legislacyjnego, który może wprowadzić modyfikacje względem obecnego projektu.

Umów się na konsultację w sprawie fundacji rodzinnej

Projektowane zmiany w przepisach budzą u Ciebie wątpliwości? Nie czekaj na wejście w życie nowych regulacji. Skorzystaj z konsultacji i sprawdź, jak planowane przepisy mogą wpłynąć na Twoją fundację rodzinną.