Umowa pożyczki

Czym jest umowa pożyczki?

Umowa pożyczki to umowa, w której dający – pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność określoną kwotę pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Pożyczkobiorca zaś zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki w kodeksie cywilnym

Kodeks cywilny reguluje umowę pożyczki w art. 720 i następnych. Do katalogu zostały dodane nowe przepisy przez ustawę z 6 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (art. 720¹ – 720⁵ i art. 724¹). Ta zmiana ma na celu ochronę osób fizycznych przed ponoszeniem niewspółmiernych kosztów. Przepisy wprost regulują wysokość kosztów odsetkowych i pozaodsetkowych, których może domagać się pożyczkodawca. To nie oznacza, że pożyczkodawca nie może w ogóle domagać się wynagrodzenia za udzieloną pożyczkę w postaci odsetek. Nic bardziej mylnego. Do wynagrodzenia pożyczkodawcy zalicza się odsetki i pozaodstetkowe koszty związane z zawarciem umowy pożyczki. Do kosztów pozaodsetkowych zalicza się:

• marże, prowizje czy opłaty poniesione w związku z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki, obsługą umowy pożyczki
• opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki i jej nieterminową spłatą, jak również koszty o podobnym charakterze
• inne koszty usług dodatkowych, np. koszty ubezpieczeń, koszty ustanowionych zabezpieczeń

Do pozaodsetkowych kosztów umowy pożyczki nie wchodzą natomiast opłaty notarialne i podatki.

Nowe przepisy doprecyzowują też sytuacje, w których pożyczkobiorca spłaca pożyczkę przed umówionym terminem. W tym przypadku pożyczkobiorca nie może domagać się odsetek za okres między faktyczną spłatą a terminem zapłaty wynikającym z umowy pożyczki.

Nie zapominajmy o pożyczkodawcy, który może odstąpić od umowy pożyczki i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli ma wątpliwości co do zwrotu pożyczki przez pożyczkobiorcę.

Opodatkowanie umowy pożyczki

Umowa pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki i to pożyczkobiorca jest zobowiązany uregulować podatek od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania jest wartość pożyczki albo każda przekazana kwota, jeśli wartość pożyczki nie była ustalona z góry. Stawka podatku wynosi 0,5%. Pożyczkobiorca jest zobowiązany do złożenia deklaracji PCC-3 w terminie 14 dni od dnia otrzymania kwoty pożyczki.

Możliwe jest zwolnienie umowy pożyczki z PCC w kilku przypadkach. Jednym z nich jest zawarcie umowy pożyczki przez osoby z I grupy podatkowej, a wysokość pożyczki nie przekracza kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn, określonej dla tej grupy podatkowej, tj. 36 120 zł.

Jest też sankcyjna stawka podatku i wynosi 20%. Będzie miała zastosowanie, jeżeli organ podatkowy przeprowadzi czynności sprawdzające, kontrolę podatkową, kontrolę celno-skarbową lub postępowanie podatkowe, w toku których podatnik będzie próbował udowodnić, że środki pieniężne pochodzą z umowy pożyczki niezgłoszonej wcześniej do urzędu skarbowego.