Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to coraz częściej wybierane rozwiązanie przez osoby, które chcą skutecznie zarządzać swoim majątkiem i zapewnić jego płynne przekazanie kolejnym pokoleniom. Dzięki fundacji rodzinnej możliwe jest nie tylko zabezpieczenie majątku przed podziałem czy nieprzewidzianymi sporami, ale także zachowanie ciągłości prowadzenia rodzinnego biznesu. Co więcej, fundacja rodzinna otwiera nowe możliwości w zakresie optymalizacji podatkowej, pozwalając na bardziej efektywne planowanie finansów rodzinnych.

Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej to kluczowy etap jej funkcjonowania. To właśnie od tego, jakie składniki majątku zostaną przekazane do fundacji, zależy jej siła, elastyczność oraz skuteczność w realizacji celów rodzinnych i biznesowych. Warto wiedzieć, że do fundacji rodzinnej można wnieść różnorodne mienie – od środków pieniężnych, przez nieruchomości, aż po udziały w spółkach czy prawa majątkowe.

Dołącz do grona subskrybentów newslettera, by być na bieżąco ze zmianami w prawie.

W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak wygląda proces wniesienia majątku do fundacji rodzinnej, jakie rodzaje mienia można przekazać na rzecz fundacji oraz jakie skutki podatkowe wiążą się z tymi czynnościami. Pozwoli to lepiej zrozumieć, jak efektywnie wykorzystać fundację rodzinną do ochrony i pomnażania rodzinnego majątku.

Jak wnieść majątek do fundacji rodzinnej?

Majątek do fundacji rodzinnej można wnieść na dwa główne sposoby: na pokrycie funduszu założycielskiego albo w formie darowizny. W praktyce często łączy się oba rozwiązania – minimalny fundusz założycielski (co najmniej 100 000 zł) jest wnoszony w stosunkowo prostej formie, a kluczowe aktywa (np. nieruchomości, udziały) trafiają do fundacji później jako darowizny.

Różnica nie jest tylko techniczna. To, co trafiło na fundusz założycielski, podlega surowej zasadzie nienaruszalności – co do zasady fundacja nie może zwrócić tego mienia fundatorowi. Mienie wniesione później, w formie darowizny, daje większą elastyczność przy planowaniu wypłat świadczeń i ewentualnej likwidacji fundacji.

Fundusz założycielski w fundacji rodzinnej

Fundusz założycielski to „kapitał zakładowy” fundacji. Jego minimalna wartość to 100 000 zł, a wysokość musi być wpisana w statucie. Ustawa nie ogranicza rodzaju mienia: może to być gotówka, nieruchomość, udziały, papiery wartościowe czy inne prawa majątkowe.

Podatkowo przychody fundacji z tytułu wniesienia mienia na fundusz założycielski są zwolnione z CIT – jest to przychód otrzymany na utworzenie lub powiększenie funduszu założycielskiego. Z perspektywy fundatora wniesienie tego mienia nie generuje przychodu podatkowego w PIT, ponieważ brak jest po jego stronie jakiegokolwiek przysporzenia.

Co można wnieść do fundacji rodzinnej?

Definicja mienia w kodeksie cywilnym – własność i inne prawa majątkowe – daje bardzo szeroki katalog aktywów, które można przekazać fundacji. W praktyce są to najczęściej: środki pieniężne, nieruchomości, udziały i akcje, ogół praw i obowiązków wspólnika, papiery wartościowe, prawa autorskie, kolekcje dzieł sztuki czy inne wartościowe składniki majątku.

Ważniejsza od pytania „czy mogę to wnieść?” jest dziś refleksja: „czy opłaca mi się to wnieść do fundacji – i na jakim etapie?”. Nie każde aktywo zachowuje się podatkowo tak samo, gdy zostanie później sprzedane, przekazane beneficjentom albo wykorzystane do prywatnego użytku rodziny.

Wnoszenie mienia – proponowana kolejność

Najczęściej optymalnym rozwiązaniem jest wniesienie na fundusz założycielski środków pieniężnych, a dopiero później transfer pozostałych aktywów w formie darowizn. Po pierwsze – łatwiej jest wykazać wniesienie funduszu w procedurze rejestrowej. Po drugie – nie eksponujemy od razu całego majątku w akcie założycielskim (kwestia poufności). Po trzecie – zyskujemy elastyczność przy późniejszym kształtowaniu spisu mienia fundacji.

Trzeba pamiętać o praktycznym drobiazgu: nowa fundacja nie zawsze ma od razu rachunek bankowy. Środki na fundusz założycielski mogą być więc wniesione do kasy fundacji, a dopiero po wpisie do rejestru i uzyskaniu NIP/REGON fundacja otwiera konto i zaczyna gospodarować środkami.

Kto może wnieść mienie do fundacji rodzinnej?

Mienie może wnieść nie tylko fundator, ale także inne osoby – również po utworzeniu fundacji. Ustawa wprowadza jednak ważne rozróżnienie: mienie wniesione przez fundatora, jego małżonka, wstępnych lub rodzeństwo traktuje się podatkowo jako „wniesione przez fundatora”. Mienie wniesione przez inne osoby – jako wniesione przez fundację.

To rozróżnienie jest istotne przy późniejszym opodatkowaniu świadczeń dla beneficjentów oraz przy likwidacji fundacji. Innymi słowy: czasem bardziej opłaca się, żeby darowiznę na rzecz fundacji złożył konkretny członek rodziny, a nie „kto akurat ma wolne środki”.

Mienie wniesione do fundacji rodzinnej a kilku fundatorów

Fundacja rodzinna może mieć więcej niż jednego fundatora. W takim wypadku muszą oni złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji w jednym akcie założycielskim (w formie aktu notarialnego). Testamentowa forma założenia fundacji nie wchodzi tu w grę – w polskim prawie nie ma testamentów wspólnych.

W przypadku kilku fundatorów kluczowe stają się proporcje mienia wniesionego przez każdego z nich. Te wartości trafiają do spisu mienia i będą później wykorzystywane przy ustalaniu części świadczeń „pochodzących” podatkowo od danego fundatora.

Proporcje mienia

Spis mienia fundacji nie jest tylko techniczną listą. To narzędzie, które wprost przekłada się na podatek u beneficjentów. Przy każdym kolejnym wniesieniu aktywów zarząd aktualizuje spis, wskazując, który fundator (lub inna osoba) jest źródłem konkretnego składnika oraz w jakiej części.

Jeśli fundusz założycielski wynosi sto tysięcy złotych i każdy z dwóch fundatorów wnosi po pięćdziesiąt tysięcy, to ich udział w „źródle mienia” fundacji wynosi po 50%. Te proporcje będą potem powracały przy opodatkowaniu świadczeń dla beneficjentów oraz przy likwidacji fundacji.

Skutki podatkowe a proporcje mienia

Wypłaty świadczeń z fundacji rodzinnej i przekazanie mienia przy likwidacji są opodatkowane z uwzględnieniem stopnia pokrewieństwa beneficjenta z fundatorem oraz proporcji mienia wniesionego przez poszczególnych fundatorów.

Fundator i jego najbliżsi (tzw. zerowa grupa: małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha) korzystają ze zwolnienia z PIT. Osoby z I i II grupy podatkowej płacą 10%, a pozostali beneficjenci – 15%.

Jeżeli fundację założy para w nieformalnym związku i każdy wniesie po 50% majątku, wspólne dziecko będzie miało świadczenia w pełni zwolnione, a dzieci z poprzednich związków zapłacą podatek od tej części świadczeń, która „pochodzi” od partnera, z którym nie mają więzi rodzinnych. Tę samą kwotę można więc opodatkować całkowicie inaczej – tylko na podstawie konstrukcji fundatorów i proporcji mienia.

Podatek dochodowy po stronie fundacji

Wniesienie majątku do fundacji – zarówno na fundusz założycielski, jak i w formie darowizny – co do zasady nie powoduje powstania podatku dochodowego po stronie fundacji, dzięki zwolnieniu podmiotowemu w CIT.

Wyjątki pojawiają się wtedy, gdy fundacja zaczyna prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zamknięty katalog z ustawy o fundacji rodzinnej. Dochody z takiej działalności mogą być objęte sankcyjną stawką 25% CIT. Spory dotyczyły m. in. sytuacji, gdy fundacja wnosi nieruchomość, dzieli ją, uzbraja i sprzedaje – czy jest to już działalność deweloperska, czy nadal realizacja celu sukcesyjnego.

Więcej na temat fundacji rodzinnej przeczytasz tutaj: Zmiany w fundacji rodzinnej: projekt nowych przepisów dla fundacji rodzinnych – co może się zmienić w 2026 roku? i tutaj: Fundacja rodzinna

Podatek dochodowy po stronie wnoszącego składniki majątku

Po stronie fundatora wniesienie majątku do fundacji rodzinnej – zarówno na fundusz, jak i w formie darowizny – nie generuje przychodu. Nie otrzymuje on żadnego świadczenia w zamian, więc nie mamy klasycznego „dochodu” w rozumieniu PIT. Potwierdzają to interpretacje indywidualne wydawane po wejściu w życie ustawy o fundacji rodzinnej.

To odróżnia fundację rodzinną od spółek kapitałowych. Wniesienie aportu do spółki z o.o. czy S.A. jest co do zasady opodatkowane, poza sytuacją wniesienia przedsiębiorstwa albo zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W przypadku fundacji rodzinnej wniesienie majątku jest dużo bardziej neutralne na wejściu – za to konsekwencje pojawiają się później, przy wypłacie świadczeń i likwidacji.

Wniesienie mienia a obowiązki podatkowe

Sam transfer majątku do fundacji rodzinnej co do zasady nie wywołuje obowiązku zapłaty PIT ani PCC. Ryzyka pojawiają się głównie na gruncie CIT (po stronie fundacji) oraz VAT (po stronie wnoszącego).

W CIT – jeśli fundacja przekracza dozwolony zakres działalności, część dochodów może zostać objęta sankcyjną stawką 25%. Przy likwidacji fundacji istotne jest, jakie mienie zostało wniesione, z jaką wartością podatkową i przez kogo.

W PIT – nie ma przychodu w momencie wniesienia, ale późniejsze wypłaty i likwidacja będą już opodatkowane po stronie beneficjentów, zgodnie z zasadami opisanymi przy proporcjach mienia.

Podatek od towarów i usług

Na gruncie VAT wniesienie mienia do fundacji rodzinnej najczęściej kwalifikujemy jako nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika. Jeżeli przy nabyciu danego towaru przysługiwało prawo do odliczenia VAT, to nieodpłatne przekazanie może być opodatkowane VAT tak, jak zwykła dostawa.

Jeżeli fundator nie miał prawa do odliczenia, przekazanie jest poza zakresem VAT – nie trzeba naliczać podatku, niezależnie od tego, czy wnosi nieruchomość, czy inne aktywa. Jeżeli fundator – podatnik VAT – wnosi do fundacji składniki, przy których nabyciu odliczał VAT, musi liczyć się z koniecznością opodatkowania ich przekazania. Jeżeli odliczenia nie było, wniesienie jest neutralne na gruncie VAT.

Dotyczy to zarówno wniesienia na fundusz założycielski, jak i późniejszych darowizn. Ustawa o fundacji rodzinnej nie zmieniła ogólnych zasad VAT – tutaj funkcjonują zwykłe przepisy o nieodpłatnym przekazywaniu towarów.

Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej a VAT – ustalenie podstawy opodatkowania

Jeżeli wniesienie majątku do fundacji podlega VAT, trzeba ustalić podstawę opodatkowania. Ustawa VAT odsyła w takich sytuacjach do aktualnej ceny nabycia lub kosztu wytworzenia, określonych na dzień przekazania.

To oznacza, że nie posługujemy się historycznym kosztem sprzed kilku lat. Podstawą opodatkowania jest wartość, jaką należałoby zapłacić za ten towar (np. nieruchomość) w momencie jego nieodpłatnego przekazania do fundacji. Przy istotnym wzroście wartości nieruchomości różnica bywa bolesna.

Wniesienie nieruchomości do Fundacji Rodzinnej

Nieruchomości są jednym z najczęstszych aktywów przekazywanych do fundacji. Można je wnieść zarówno na fundusz założycielski, jak i później jako darowiznę. Każdorazowo wymagana jest forma aktu notarialnego.

Wniesienie nieruchomości do fundacji nie generuje co do zasady podatku dochodowego po stronie fundatora, ale wymaga analizy VAT (czy przy nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia) oraz CIT po stronie fundacji – zwłaszcza jeżeli fundacja zamierza tę nieruchomość sprzedać.

Skontaktuj się przez formularz kontaktowy poniżej

Wniesienie nieruchomości – wartość początkowa i odpisy amortyzacyjne

Na gruncie CIT wartość początkowa nieruchomości wniesionej do fundacji w drodze darowizny jest ustalana według wartości rynkowej z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny określa ją niżej. To istotne zarówno przy ewentualnym zbyciu nieruchomości przez fundację, jak i przy rozliczaniu likwidacji fundacji.

Jednocześnie organy podatkowe stoją na stanowisku, że fundacja rodzinna – jako korzystająca ze zwolnienia podmiotowego – nie może zaliczać odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodów. De facto oznacza to, że nieruchomość w fundacji nie służy do obniżania bieżącej podstawy opodatkowania CIT.

Wniesienie nieruchomości i jej późniejsze jej zbycie

Samo wniesienie nieruchomości jest podatkowo neutralne w PIT i – przy spełnieniu warunków – często neutralne w VAT. Jednak późniejsza sprzedaż tej nieruchomości przez fundację może generować podatek.

Kluczowe są dwie kwestie: czas pomiędzy wniesieniem a zbyciem oraz zakres działań podejmowanych względem nieruchomości (np. podział, uzbrojenie, przygotowanie pod sprzedaż). Organy podatkowe potrafią uznać, że nieruchomość została nabyta „wyłącznie w celu dalszego zbycia”, a wtedy wchodzimy w reżim niedozwolonej działalności i sankcyjnej stawki 25%.

Spory dotyczą m. in. sytuacji, gdy nieruchomość wniesiona do fundacji jest następnie aportowana do spółki – część orzeczeń uznaje to za dopuszczalne, inne jako niedozwoloną działalność gospodarczą fundacji. W takiej sytuacji tym ważniejsza jest indywidualna analiza i ostrożne planowanie kroków.

Wniesienie nieruchomości a VAT

W zakresie VAT linia jest znacznie bardziej jednolita. Jeżeli przy nabyciu nieruchomości fundatorowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT, jej nieodpłatne przekazanie do fundacji jest traktowane jak opodatkowana dostawa. Jeżeli prawa do odliczenia nie było – wniesienie jest neutralne.

Wyjątkiem pozostaje wniesienie nieruchomości w ramach przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, które – przy spełnieniu warunków – może być poza zakresem VAT. Tu jednak trzeba uważać na zgodność z profilem działalności fundacji rodzinnej.

Nieruchomości a ukryte zyski fundacji rodzinnej

Odrębny problem pojawia się na etapie korzystania z nieruchomości. Jeżeli fundacja udostępnia nieruchomość beneficjentowi lub fundatorowi do celów prywatnych, może powstać tzw. ukryty zysk – świadczenie opodatkowane 15% CIT po stronie fundacji.

Przykładowo, gdy fundator wnosi do fundacji mieszkanie, w którym mieszka jego córka – beneficjentka fundacji – korzystanie z tej nieruchomości może zostać potraktowane jako świadczenie podlegające opodatkowaniu. To kolejny powód, dla którego nie każde „rodzinne” mieszkanie czy dom wakacyjny jest dobrym kandydatem do przeniesienia do fundacji.

Liczy się też to, co wnosimy do fundacji

Wniesienie gotówki do fundacji zwykle nie generuje problemów z VAT. Jednak na etapie likwidacji fundacji pojawia się problem: organy podatkowe odmawiają uznania środków pieniężnych wniesionych przez fundatora za „wartość podatkową mienia”, która mogłaby pomniejszyć przychód z likwidacji.

Z kolei wniesienie rzeczy lub praw (np. udziałów, nieruchomości) tworzy konkretną wartość podatkową, którą można uwzględnić przy rozliczaniu likwidacji fundacji.

W praktyce więc strategia „wrzucam tylko gotówkę, żeby było prościej” może okazać się podatkowo najmniej korzystna na finiszu.

Granica między majątkiem fundacji rodzinnej a jej fundatora

Fundacja rodzinna jest odrębną osobą prawną. Mienie raz do niej wniesione przestaje być majątkiem fundatora – nawet jeśli fundator jest jednocześnie beneficjentem.

Granice między majątkiem prywatnym fundatora a majątkiem fundacji potrafią się jednak zacierać, zwłaszcza gdy fundacja jest traktowana jako „rodzinny portfel”. Wykorzystywanie majątku fundacji dla prywatnych potrzeb bez odpowiedniego uregulowania w statucie i bez świadomości skutków podatkowych może skutkować dodatkowym CIT od ukrytych zysków oraz problemami przy zachowku.

Wniesienie mienia a prawo spadkowe

Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej ma swoją „drugą twarz” w prawie spadkowym. Po pierwsze, przy rozwiązaniu fundacji po śmierci fundatora, gdy statut nie wskazuje innych uprawnionych, majątek fundacji przypada spadkobiercom fundatora.

Po drugie, przy obliczaniu zachowku mienie wniesione do fundacji rodzinnej może zostać doliczone do substratu zachowku. Świadczenia wypłacone z fundacji uprawnionemu do zachowku są zaliczane na poczet jego roszczeń, a sam uprawniony może kierować roszczenie także bezpośrednio przeciwko fundacji.

W efekcie fundacja nie zawsze jest „tarczą” przed wszystkimi roszczeniami spadkobierców – raczej narzędziem do cywilizowania sukcesji, które trzeba umiejętnie wpleść w szerszy plan spadkowy.

Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej – o czym warto pamiętać

Podsumowując dotychczasowe wątki:

• samo wniesienie majątku do fundacji jest zazwyczaj neutralne na gruncie PIT i CIT, ale wymaga analizy VAT;
• to, kto wnosi mienie i w jakich proporcjach, wpływa na opodatkowanie świadczeń dla beneficjentów;
• rodzaj wnoszonego majątku ma znaczenie przy likwidacji fundacji, opodatkowaniu ukrytych zysków i zachowku;
• część działań na nieruchomościach może zostać uznana za niedozwoloną działalność fundacji, opodatkowaną 25% CIT.

Fundacja rodzinna to świetne narzędzie, ale wymaga planu – nie tylko statutu i ładnego logo, lecz także przemyślanej strategii podatkowo-spadkowej.

Podsumowanie

Fundacja rodzinna nie jest „pudełkiem, do którego wrzucasz majątek i zapominasz o podatkach”. Jest raczej osobnym organizmem, który rządzi się własnymi zasadami: ma swoje proporcje mienia, szczególne zasady sukcesji, własną logikę opodatkowania i liczne miejsca, w których drobny błąd konstrukcyjny może kosztować realne pieniądze.

Kluczem jest:

• świadomy wybór tego, co wnosisz,
• przemyślana decyzja, kto jest fundatorem,
• zaplanowanie, jak fundacja będzie korzystać z majątku,
• oraz uwzględnienie przyszłych wypłat, likwidacji i zachowku.

Dopiero wtedy fundacja rodzinna zaczyna pracować tak, jak obiecuje marketing – stabilnie, przewidywalnie i z kontrolowanym poziomem podatków.

Oferta Kancelarii

Jeżeli rozważasz założenie fundacji rodzinnej lub już ją masz, ale stoisz przed decyzją, jakie aktywa do niej wnieść, w jakiej kolejności i z jakim skutkiem podatkowym – warto przeanalizować to na konkretnych liczbach i dokumentach.

Pomagam fundatorom i ich rodzinom zaprojektować:

• strukturę fundacji (fundatorzy, beneficjenci, proporcje mienia),
• strategię wnoszenia majątku (pieniądze, nieruchomości, udziały, inne aktywa),
• konsekwencje w CIT, PIT, VAT oraz na gruncie prawa spadkowego,
• bezpieczne zasady korzystania z majątku fundacji, aby uniknąć ukrytych zysków i sporów z fiskusem.

Jeśli chcesz omówić swoją sytuację – umów konsultację. Przejdziemy krok po kroku przez Twoje aktywa i wspólnie ustalimy, co naprawdę opłaca się wnieść do fundacji, a co lepiej zostawić poza nią.